* Naim Demirel, 'Liberya', BM Güvenlik Konseyi ve Uluslararası Barışın Korunması, Derin Yayınları, 2013, s.236-248.
1847 yılında ilan edilen Liberya Cumhuriyeti Afrika'nın en eski devletidir. Liberya Afrika'nın sömürge yönetimi görmemiş tek ülkesidir. Liberya'nın halkı ABD'den kurtulan kölelerin torunlarından ve uzun zamandır Liberya'da yaşayan yerlilerden oluşmaktadır. Afrikalı halk 1904 tarihinde vatandaşlık hakkına sahip oldular. 1926 yılında 99 yıllık süreyle ülkenin bir kesimi kauçuk plantasyonu için ABD'li Fireston ve Goodrich Corporation firmalarına verildi. Böylece dünyanın en büyük kauçuk plantasyonu Liberya'da kuruldu. 1950 yılında kauçuk ülke ihracatının % 90'ını oluşturmaktaydı.
1979 tarihinde pirinç fiyatlarındaki artış ülkenin her tarafında gösterilere ve kargaşalara yol açtı. 12 Nisan 1980 tarihinde de Başçavuş Samuel K. Doe askeri darbe ile iktidarı ele geçirdi. Samuel Doe'nun hedefi Amerikan- Liberyalılar Azınlığı hâkimiyetine son vermekti. Samuel Doe Liberya'da bir diktatör rejim kurdu ve 1980 yılına kadar süren Amerikan-Liberyalılar Azınlığı hâkimiyetine son vererek hedefine ulaştı. Doe'nun idaresi süresince hükümetteki ve askeriyedeki atamaları etnik tercihler belirlemişti. Doe kendi etnik kökeni olan "Krahn" ve "Mandingo" etnik kökenli kişileri kilit pozisyonlara atadı[1].
1989 tarihinde bu etnik ayrımı esas alan yönetimin neticesinde iç savaş başladı[2]. Charles Taylor liderliğinde NPFL (National Partriotic Front of Liberia) grubu, yönetime karşı isyan başlattı. Taylor; Libya, Burkina Faso ve "Mano" ve "Gio" etnik grubu tarafından desteklendi[3].
Liberya'nın da üye olduğu bölgesel bir örgüt olan Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS), soruna barışçıl yollarla çözümaradı ve "ECOWAS"[4], ECOMOG[5] adında bir barış gücü oluşturdu ve Liberya'ya gönderdi[6]. ECOWAS ülkede iç savaşı sona erdirmeye muvaffak olamadı[7]. İç savaş sırasında başkan Doe 09 Eylül 1990 tarihinde kaçırıldı ve öldürüldü.
Doe'nun öldürülmesinden sonra NPFL karşıtı gruplar bir araya gelerek United Liberation Movement of Liberia for Democracy (ULIMO)'yi kurdular[8]. Liberya'da yeniden iç savaş patlak verdi[9]. Muhalif etnik gruplardan ağırlıklı olarak Krahn ve Mandigo etnik grubuna ait kişilerin oluşturduğu Liberians United for Reconciliation and Democracy (LURD) grubu Taylor'a karşı cephe oluşturdular[10].
Bu arada, devlette hukuk hâkimiyeti kaybolmuş, devletin idari teşkilatı dağılmış, sayısız insan hayatını kaybetmiş ve ülkede kitlesel mülteci akımları meydana gelmişti. Libya'daki ara rejim sadece başkent Monrovia'da hâkimiyet sağlamış, ülkenin geri kalan kısmı iki isyancı grubun "National Patriotic Front of Liberia" (NPFL) ve "United Liberation Movement of Liberia for Democracy" (ULIMO) kontrolü altına alınmıştı. Ülke artık birbirleriyle savaşan işgalci, isyancı birlikler ve çeşitli milis kuvvetlerin birbirleriyle olan çatışmalarına sahne olmaktaydı. Bazı Batı Afrikalı Devletlerin aracılık yaptığı barış antlaşmaları uygulanamadı[11]. Artık, Liberya etkin bir hükümet yapısını yitirmiş ve "fail state" görünümü kazanmıştı[12].
Kasım 1990 sonunda ateşkes antlaşması imzalanabildi. ECOWAS 30 Ekim 1991'de Yamoussoukro IV. Barış Antlaşmasının imzalanmasına aracı oldu[13]. 1992 yılında ECOMOG birlikleri çatışmalara dâhil oldu. ECOWAS'ın başarısız olması üzerine BM Liberya'ya müdahale etti[14]. Eylül 1993'te Birleşmiş Milletler "United Nations Observer Mission in Liberia (UNOMIL)" barış gücünü Liberya'ya gönderdi[15].
1992 Kasımayında ilk defa Güvenlik Konseyi Liberya hakkında bir karar aldı. Konsey bu kararında devam eden kuvvet kullanımını kınamış ve uluslararası barış tehdidi durumunu tespit etmiş ve Liberya'ya karşı kapsamlı bir silah ambargosu kararı almıştır. Bu karara ECOWAS dâhil edilmemişti[16]. 1993 yılında Güvenlik Konseyi Liberya'ya gözlemci misyon
(UNOMIL)[17] gönderme kararı aldı[18]. Liberya'ya barışın hâkim olması için Birleşmiş Milletlerin ve ECOWAS'ın çeşitli denemeleri başarısızlıkla neticelendi. Ardından 1995 yılında çatışma tarafları Abuja'da demokratik seçimlerin yapılması hususunda anlaştılar[19]. 1996 yılında durum biraz sakinleşti. ECOMOG birliği tarafından ülke seçime hazırlandı ve Temmuz 1997'de seçimler yapıldı. Seçimler Taylor ve onun partisi National Patriotic Party (NPP) tarafından kazanıldı[20]. Taylor oyların % 75'ini aldı. Taylor totaliter baskıcı bir rejim kurdu. Bunun sonunda Doe döneminde hâkim olan etnik gruplara (Krahn ve Mandingo) ait kişilere devlet yönetiminde yer verilmedi ve olanlar da uzaklaştırıldı[21]. Seçimden kısa zaman sonra 1999'da yeniden iç savaş başladı. Liberians United for Reconciliation and Democracy (LURD) Taylor yönetimine karşı silahlı mücadeleye başladı[22].
İç savaş 200.000 insanın hayatına mal oldu[23]. Savaş sırasında çok sayıda halk kitleleri yerlerinden oldular ve yaklaşık 500.000 insan komşu ülkelere kaçtı. ECOMOG birlikleri ülke içindeki talana katılmakla suçlandı[24].
2000 yılından itibaren Taylor'un ordusu ile LURD (Liberians United for Re-conciliation and Democracy) arasında çatışmalar başladı. Başkaldırının hedefi Taylor'u devirmekti. Liberya'daki kanlı savaşların Fildişi Sahili'ndeki savaşla ilgisi bulunmaktadır. Mart 2003'te LURD'un başkenti Monrovia'ya saldırıyı yoğunlaştırması üzerine saldırılar şiddetlendi.
Liberya'da Charles Taylor hükümetine karşı mücadele veren LURD (Li- berians United For Reconciliation and Democracy) zamanla sürekli daha çok bölgeyi kontrolü altına aldı. Nisan 2003'te isyancılar ülke topraklarının %60'ını kontrol altına almıştı1293. Taylor isyancılarla yaptığı savaşta ülkenin büyük bir kesiminde kontrolü kaybetmişti.
18 Ağustos 2003 Accra'da iç savaşın tarafları arasında AB, BM ve AU'nun da katılımıyla barış antlaşması imzalandı1294. Taylor istifa etti ve ardından da Ağustos 2003'te ülkeyi terk ederek Nijerya'ya sürgün olarak gitti[25] [26] [27].
Taylor Ağustos 2003'te, Nijerya'ya sürgün edildikten sonra geçici bir hükümet kuruldu. Bu hükümeti LURD ve MODEL (Taylor'un hükümeti) ve sivil toplum temsilcileri oluşturdu. ECOWAS barış gücü UNMIL ile değiştirildi.
BM Güvenlik Konseyi uzun zaman Liberya olayına karşı seyirci kaldıktan sonra 19 Kasım 1992 tarihinde Liberya'nın[28] ve Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğunun[29] müracaatı üzerine harekete geçerek S/RES/788 (1992) sayılı kararı aldı. Bu karar Güvenlik Konseyi'nin Liberya hakkındaki ilk kararıdır. Kararda Konsey devam eden kuvvet kullanımını kınamış ve Liberya'daki durumun bozulması sebebiyle ortaya çıkan yeni durumun uluslararası barış ve güvenliği tehdit ettiği tespitini yapmıştır[30]. Konsey bu kararla Liberya'ya karşı ECOMOG birlikleri hariç olmak üzere silah ambargosu koymuştur[31]. Bu kararın alınmasının ana nedeni çatışmaların durmadan devam etmesi, kararlaştırılmış olan ateşkes antlaşmasına[32] ve 30.10.1991 tarihli IV.
Yamoussoukro antlaşmasına[33] uyulmamasıdır. Konsey bütün taraflardan uluslararası insancıl hukuk kurallarına kesin bir şekilde riayet etmelerini istemiştir[34]. Konsey, ECOWAS birliklerine UNOMIL personeline ve insani yardım personeline yapılan saldırıları eleştirmiş ve ayrıca insani yardım malzemelerinin çalınmasını da kınamıştır[35].
Hâlbuki Taylor'un birlikleri birçok defa komşu devlete Sierra Leone'ye saldırmıştı. Bu durum Güvenlik Konseyi'nde bazı delegeler tarafından gündeme getirilmiş[36] ve kararın alınmasında da etkin olduğu şüphe götürmez. Ancak bu nokta açık bir şekilde karara aksetmemiştir.
Güvenlik Konseyi 26 Mart 1993 tarihinde S/RES/813 (1993) sayılı kararı almıştır. Bu kararda Liberya ile ilgili S/RES/788 (1992) sayılı karardaki kullanılan aynı ifadelerle barış tehdidi tespiti yapılmıştır[37]. Bu kararda ayrıca taraflardan insani yardımakışlarını engellememeleri ve insani yardım personelinin güvenliğinin sağlanması istenmiştir[38].
2000 yılı Aralık ayında Güvenlik Konseyi'nin Sierra Leone için oluşturduğu Uzmanlar Komitesi, araştırmalarının neticesinde Charles Taylor yönetimindeki Liberya'nın Sierra Leone (RUF)[39]'deki isyanı aktif olarak desteklediği kanaatine vardı[40]. RUF'un esas gelir kaynağı Liberya'ya elmas ithalatıdır.
Güvenlik Konseyi'nin S/RES/1306 (2000) sayılı kararıyla illegal elmas ticaretini araştırmak üzere kurulan araştırma komisyonu, bu ticaretin RUF'un Sierra Leone'de kontrol ettiği bölgelerde çıkartılan elmaslarla Liberya üzerinden yapılmakta olduğunu ve faaliyetin Liberya hükümetinin deseteği olmaksızın yapılmasının imkansız olduğu sonucuna vardı.
Güvenlik Konseyi 07 Mart 2001 tarihinde S/RES/1343 (2001) sayılı kararı aldı. Konsey S/RES/1343 (2001) sayılı kararda Liberya'daki mevcut durumun uluslararası barışı ve güvenliği tehdit ettiğinin tespiti yapmıştır[41].
Konsey kararda Liberya hükümetinden Sierra Leone'daki RUF'u desteklemekten vazgeçmesini, özellikle de RUF elmaslarının alım-satımını durdurmasını istemiştir. Güvenlik Konseyi Liberya'ya karşı yeniden silah ambargosu uygulama kararı aldı.
Konsey Liberya hükümetinden RUF'a sağladığı her türlü desteği kesmesini ve Sierra Leone'dan elmas ithalini durdurmasını istemiştir[42]. Aynı kararda o ana kadar Liberya'ya karşı uygulanan silah ambargosunu kaldırmış ve yeni başka yaptırım kararları almıştır[43]. Konsey Liberya'ya karşı elmas ambargosu koydu. Konsey bu şekilde Sierra Leone elmaslarının Liberya üzerinden satılmasının önünü almak istemiştir[44].
Kararda Liberya yöneticilerine seyahat yasağı getirilmiştir. Hakkında yasak getirilen bu kişilere karşı koyulan ambargo sebebiyle, devletler bu kişilerin ülkelerine girmelerine veya ülkelerinden geçmelerine müsaade etmeyecektir[45] [46]. Yaptırımların 7 Mayıs 2001'de yürürlüğe girmesi öngörülmüştür1314. Bu yeni yaptırımların uygulanması için Konsey bir yaptırım komitesi oluşturmuştur. Bu Komite haklarında seyahat yasağı getirilecek kişilerin listesini hazırlamakla görevliydi[47]. Çeşitli şahıslar yaptırım komitesine listede bulunmalarına itirazlarda bulunmuş ve kendilerine haksız suçlamalar yapıldığını ileri sürmüşlerdir. Kendilerine uygulanan seyahat yasağına rağmen seyahat etmişlerdir. Uzmanlar komitesi her bir olayı teker teker ele alacağını vaat etmiştir[48].
S/RES/1343 (2001) sayılı kararla kurulan BM Uzmanlar Komisyonu S/RES/1343 (2001) sayılı kararın ihlal edildiğini, özellikle de RUF'a karşı uygulanan silah ambargosunun uygulanmadığını tespit etti[49]. Bunun üzerine de Güvenlik Konseyi 06 Mayıs 2002 tarihinde S/RES/1408 (2002) sayılı kararı aldı. Bu kararda öncelikle Sierra Leone'daki silahlı grupların Liberya hükümeti tarafından desteklenmesini uluslararası barışı tehdit eder olarak tespit etti[50]. Konsey Liberya'nın komşu devletleri Sierra Leone ve Gine'deki istikrarsız durumu ve 2002'nin başında Liberya'da yeniden başlayan iç savaşın sebep olduğu komşu ülkelere mülteci akımını ele almıştır. S/RES/1343 (2001) sayılı karar yaptırımların geçerlilik süresini sınırlamaktaydı.Konseyi'n taleplerinin üzerinden bir yıl geçmesine rağmen Liberya'nın gereğini yapmaması sebebiyle 2002 yılı Mayıs ayında Konsey yaptırımları bir yıl süreyle tekrar uzattı[51].
Liberya hükümeti Güvenlik Konseyi'nin taleplerini yerine getirmedi. Sierra Leone'daki iç savaş yeniden alevlendi ve hükümet birlikleri çeşitli isyancı gruplara karşı, özellikle LURD[52]'a karşı savaşmaya devam ettiler.
Güvenlik Konseyi 06.05.2003 tarihinde S/RES/1478 (2003) sayılı kararı aldı. Konsey bu kararında açıkça silah ambargosunun Liberya'daki LURD gibi devlet dışı aktörleri de dâhil olmak üzere bütün aktörleri kapsadığını açıkça ifade etmiştir[53]. Mevcut yaptırımlara ilave olarak bir de Liberya'nın orman ürünleri ticaretine yasak getirilmiştir[54]. Ayrıca S/RES/1343 (2001) sayılı kararla kişilere karşı getirilen seyahat yasağının kapsamına, silah ambargosunu ihlal eden kişiler de dâhil edilmiştir[55]. Bu kişilerin belirlenmesi, Konsey tarafından yine "Yaptırım Komitesi"ne bırakılmıştır.
Güvenlik Konseyi 01 Ağustos 2003 tarihinde S/RES/1497 (2003) sayalı kararı aldı. Bu karar Liberya'ya bir barış gücü göndermeyi öngörmekteydi. Bu barış gücünün görevi Liberya'daki iç savaşı sona erdirmek ve ateşkes[56] antlaşmasının uygulanmasını sağlamaktı[57]. Aynı kararda Konsey Charles Taylor'dan ülkeyi terk etmesi de istiyordu[58].
3. Charles Taylor'un Kaçmasından Sonraki Güvenlik Konseyi Kararları
Charles Taylor'un Ağustos 2003 tarihinde kaçmasından sonra Liberya geçici hükümet tarafından yönetildi ancak iç savaş devam etti. Güvenlik Konseyi 22 Aralık 2003 tarihinde S/RES/1521 (2003) sayılı kararla, gelişen olaylara uygun olarak bütün mevcut yaptırımları ve bu yaptırımlar için oluşturulan Komiteyi kaldırdı[59]. Ancak, Konsey bu kararda Liberya'daki durumu hala Batı Afrika'da uluslararası barışı ve güvenliği tehdit eder olarak nitelendirmiştir. Bu tespiti özellikle hala yaygın olarak silahların kullanılması ve silahlı devlet dışı aktörlerin hala etkin olmasına dayanmıştır[60]. Kararda, Liberya'daki barış sürecini tehlikeye atan kişilere karşı seyahat yasağı getirilmiştir. Bu kişilerin tespit edilmesi için Konsey yeni bir komite oluşturdu. Bu yeni yaptırımlar 1343 sayılı karara dayanılarak belirtilen kişilere karşı da uygulanacaktır[61]. Yeni yaptırımlar yine elmas ve keresteyi de kapsamaktaydı[62].
Bütün yaptırımlar on iki ayla sınırlandırılmıştı. Charles Taylor ve müttefikleri yıllarca Liberya'nın kaynaklarıyla zenginliklerini artırdılar. Devrilmesinden sonra Taylor, Nijerya'da sürgünde olduğu sırada bile, sahip olduğu malvarlığıyla Liberya'daki olaylar üzerine etki sahibi olabiliyordu. Bu durumu değerlendiren Güvenlik Konseyi 12 Mart 2004 tarihinde 1532 (2004) sayılı kararı aldı. Konsey bu kararında mevcut durumun uluslararası barışı ve güvenliği tehdit ettiğini tespit etti ve krizin taraflarına yönelik olarak ve özellikle Charles Taylor'a karşı malvarlıklarını dondurma kararı aldı. Konsey mal- varlıkları yaptırımlar çerçevesinde dondurulacak olan diğer kişilerin tespit edilmesi işini Yaptırım Komitesine bıraktı[63]. Kararda gıda maddelerinin alımı ya da kira ve diğer istisnaların ödenmesi yaptırımlar kapsamına alınmamıştır. Yaptırımların istisnalarıyla ilgili olarak karar yetkisini Konsey yaptırım komitesindeki veto hakkı olan devletlere bıraktı[64]. Güvenlik Konseyi Komiteden ilgili şahısların listesinin hazırlanması ve internette yayınlanmasını talep etti[65]. Konsey bu kararda yaptırımları sona erdirecek belirli bir şarttan[66] bahsetmemiştir.
Güvenlik Konseyi 21 Aralık 2004'te aldığı S/RES/1579 (2004) sayılı kararla Liberya'daki durumun uluslararası barışı tehdit ettiği tespitini yapmış ve bütün yaptırımları on iki ay süreyle uzatırken, elmasla ilgili olan yaptırımları ise altı ayla sınırlandırmıştır[67]. Konsey geçici hükümete sorumluluklarını hatırlatmış ve diğer bütün devletlerden belirli kişilerin malvarlıklarını dondurmalarını istemiştir[68].
Haklarında seyahat yasağı koyulanların listesinde Mayıs 2005 itibariyle 50 kişi bulunmaktaydı. Bunların arasında çok sayıda Liberya vatandaşı olmakla birlikte İsrailli silah tüccarları ya da Lübnanlı kereste tüccarları da bulunmaktaydı[69]. S/RES/1532(2004) sayılı karar kapsamında malvarlığı dondurulması gereken kişilerin sayısı önceki listede daha azdı. Yine bu listede de diğerleri gibi Liberya vatandaşlarının yanında başka devlet vatandaşları da bulunmaktaydı[70].
S/RES/1521 (2003) sayılı kararla kurulan Yaptırım Komitesi S/RES/1532 (2004) sayılı karar gereğince malvarlıkları dondurulacak kişilerin isimlerinin listeye yazılması ve listeden çıkartılmasıyla ilgili olarak, bunun hangi ölçülere göre olacağını belirleyecek bir yönerge hazırladı[71]. Bu kurala göre bir ismin listeye alınıp alınmaması hususunda oy birliğiyle karar verilecekti. Eğer bu hususta bir uyuşma sağlanamazsa, üzerinde anlaşılamayan konu Güvenlik Konseyi'ne havale edilecekti. İsimlerini listeden kaldırtmak („Delisting") isteyen kişiler oturduğu ya da vatandaşı olduğu devleti bu konuda harekete geçirmek zorundadır. Listedeki devlet ya da kişi, adını listeden çıkartmak için Yaptırım Komitesine başvuracaktır. Bu maksada ulaşmak için kendi suçsuzluğunu ispatlamak zorundadır. Listeden çıkartma kararı yaptırım komitesinde sirkülasyon yöntemiyle gerçekleştirilecektir. Eğer bir devlet belli bir sürede itirazını bildirmezse müracaatçının ismi listeden çıkartılacaktır[72]. Bu usule göre Komitenin her bir üyesi, her kararı veto ederek bloke edebilir. Bu usul Güvenlik Konseyi'ne yerleşmiş gibi görünmektedir. Bu usul, meşhur 1267-Komitesi'nin listeden çıkartma yöntemine uygundur[73].
4. Kararların Değerlendirilmesi
Güvenlik Konseyi Liberya hakkında ilk defa 1992 tarihinde S/RES/788 (1992) sayılı kararı almıştır. Bu kararda Konsey barış tehdidi tespiti yapmıştır. Daha sonra 1996 yılına kadar Liberya hakkında aldığı bazı kararlarda açıkça barış tehdidi tespitinde bulunmamış olmasına rağmen, kararlarlarda kullanılan ifadelerdenKonseyi'n BM Sözleşmesi'nin VII. bölümü çerçevesinde hareket ettiği anlaşılmaktadır. Bu kararlarında Güvenlik Konseyi genellikle ECOMOG ve UNOMIL personelinin güvenliği[74] ve yardım konvoylarının engellenmemesi ve insancıl hukukun ihlal edilmemesi gibi konular üzerinde durmuştur[75]. Bu kararlarda Liberya'daki iç savaş durumu ve devlet kuvvetinin fiilen ortadan kalkması barış tehdit eder olarak tespit edilmiştir. Kararlarda krizin Batı Afrika bölgesine olan etkisi özellikle nazara verilmiştir. Kararların alınması sırasındaki görüşmelerde, Liberya ve diğer Afrika devletleri temsilcileri var olan silahlı çatışmaların komşu devletlere sıçrama tehlikesini dile getirmişlerdir. Liberya'daki durum bölgede yüz binlerce mülteci göçünü ve hızlı bir şekilde gelişen silah pazarını doğurmuştur[76]. Bu arada Sierra Leone topraklarına da silahlı saldırı yapılmıştır[77].
Konseyi'n S/RES/1343(2001) sayılı kararı incelendiğinde Güvenlik Konseyi'nin barış tehdidi oluşturan durumu tespiti önceden alışılmamış bir usulle yaptığı görülecektir Güvenlik Konseyi bir uzmanlar ekibi kurmuştur ve bu ekibin görevi komşu ülkede (Sierra Leone)'deki isyancı hareketi Liberya'lı ileri gelen idarecilerin desteklediğinin ispatının yapılmasıydı. Bu olay gösteriyor ki, devlet dışı bir aktörün, yabancı bir devlete finansal destek sağlaması, BM Sözleşmesi'nin 39. maddesi anlamında barış tehdidi olarak nitelendirilebilecektir. Diğer bir husus Güvenlik Konseyi'nin koyduğu ambargoyu delen kişilere karşı eylem yapabileceğidir. Burada seyahat yasağı gibi ikincil derecede yaptırımlar gündeme gelecektir. Devletlere karış ikinci derecede yaptırımlar bu zamana kadar uygulanmamıştır. Ambargoyu delen kişilere karşı bireysel yaptırımlar daha etkilidir. Silah ambargosuna rağmen Liberya'ya silah satan silah tüccarlarına seyahat yasağı koyulması burada düşünülebilir.
Liberya hakkındaki kararlar gösteriyor ki, Konsey artık geçen zaman içinde bireylere karşı yaptırımlar uygulama yoluna sıkça başvuracaktır.
Liberya hakkında Güvenlik Konseyi'nin verdiği kararlar incelendiğinde barış tehdidi tespitine esas olan konuları aşağıdaki başlıklar altında toplamak mümkündür:
- Ateşkes Antlaşmasının ihlali[78],
- Barış Gücüne ve insani yardım personeline yapılan saldırılar[79],
- Uluslararası İnsancıl Hukuk ihlalleri/İnsan hakları ihlalleri/ Yardımların engellenmesi[80],
- Komşu ülkelere saldırılar/Komşu ülkelerde aktif olan isyancılara destek sağlanması[81].
[1] Smith/Wiesmann, Krieg kennt keine Grenzen, Die regionale Tragweite des Konfliktes in Liberia,
Leibniz-Institut für globale und regionale Studien, Institut für Afrika-Kunde, Afrika im Blickpunkt, September 2003, Internet: http://www.giga-hamburg.de/content/iaa/archiv/aib/AiB3-03.pdf, (10.04.2010).
[2] Utas, Media & Localised Ideoscapes of the Liberian Civil War, in: Violence Political Culture & Development in Africa, 2006, s. 162.
[3] Gberie, Lansana, Liberia's War and Peace process, in: Aboagye / Bah (ed.), A Tortuous Road To Peace, Pretoria 2005, s.51.
[4] Economic Community Of West African States.
[5] Economic Community of West African States Monitoring Group.
[6] Krizin ortaya çıkışı ve gelişmesi hakkında bkz. Archiv der Gegenwart Bd. 60 (1990), s. 3486334866, ve Archiv der Gegenwart Bd. 62 (1992), s. 37453 d; aynı şekile Wippman, David. Enforcing the Peace: E.COWAS and the Liberian Civil War, in: Lori Fisler Damrosch (Hrsg.), Enforcing Restraint. Collective Intervention in Internal Conflicts, New York 1993,. S. 160-175; Tawiah/Aboagye, Synergies of Regional and UN Interventions, in: Aboagye/Bah (ed.), Tortuous Road to Peace, s. 99.
[7] Bunlar NPFL (Taylor), ULIMO-J (Johnson), ULIMO-K (Kromah), LPC (Boley) ve Başkan Doe'nin ordusu, AFL (Bowen); bkz.ayrıca Leiss, Interventionen bei Menschenrechtsverletzungen, s. 86.
[8] Smith/Wiesmann, Krieg kennt keine Grenzen, Die regionale Tragweite des Konfliktes in Liberia, Leibniz-Institut für globale und regionale Studien, Institut für Afrika-Kunde, Afrika im Blickpunkt, September 2003, in: http://www.giga-hamburg.de/content/iaa/archiv/aib/AiB3-03.pdf, (10.04.2010).
[9] Bkz. Archiv der Gegenwart Bd. 60 (1990), s. 34131.
[10] Tawiah/Aboagye, s. 78.
[11] Schlichte, 68 Liberia, internet: http://www.sozialwiss.uni- hamburg.de/publish/Ipw/Akuf/kriege/168_liberia.htm, (10.04.2010)..
[12] de Wet, The Chapter VII Powers of the United Nations Security Council, Oxford, Portland 2004, s. 299; Nolte, Georg: Einschreiten auf Einladung - Zur völkerrechtlichen Zulassigkeit des Einsatzes fremder Truppen im internen Konflikt auf Einladung der Regierung, 1999 s. 416; UN-Doc. S/24815.
[13] UN-Doc.S/24815.
[14] Dingemann, Rüdiger: Kriesenherde der Welt, Braunschweig, 1996, s.494
[15] UN-Doc.S/RES/866 (1993); UNOMIL'in görevi 1997'de sona erdi. Güvenlik Konseyi Eylül 2003'de United Nations Mission in Liberia (UNMIL)'i gönderdi.
[16] UN-Doc.S/RES/788 (1992) -8 para. Silah ambargosunun uygulamasına denetleyecek yaptırım komitesi ilk UN-Doc.S/RES/985 (1995) sayılı kararla kurulmuştur.
[17] United Nations Observer Mission in Liberia.
[18] UN-Doc. S/RES/866(1993).
[19] Abuja Agreement to Supplement the Cotonou and Akosombo Agreements as subsequently clarified by the Accra Agreement, 28. 08.1995, S/1995/742.
[20] Schlichte, 68 Liberia, in:http://www.sozialwiss.uni- hamburg.de/publish/Ipw/Akuf/kriege/168_liberia.htm,. (10.04.2010).
[21] Smith/Wiesmann, Krieg kennt keine Grenzen, Die regionale Tragvveite des Konfliktes in Liberia, Leib-niz-Institut fur globale und regionale Studien, Institut fur Afrika-Kunde, Afrika im Blickpunkt, September 2003, InteParet:
http://www.giga-hamburg.de/content/iaa/archiv/aib/AiB3-03.pdf, (10.04.2010).
[22] Utas, Mats, War, Violence & Videotapes, Media & Localised Ideoscapes of the Liberian Civil War, in: Preben Kaarsholm (ed.), Violence Political Culture & Development in Africa, S. 161 ff, 1. Auflage, Oxford 2006, s. 163.
[23] Gberie, Dirty War , s.51.
[24] Schlichte, 68 Liberia, InteParet: http://www.sozialwiss.uni-hamburg.de/publish/Ipw/Akuf/kriege/168_liberia.htm, (10.04.2010).
[25] Frische Weltalmanach 2004, Spalte 534.
[26] Smith/Wiesmann, Krieg kennt keine Grenzen, Die regionale Tragweite des Konfliktes in Liberia, Leibniz-Institut für globale und regionale Studien, Institut für Afrika-Kunde, Afrika im Blickpunkt, September 2003, Internet:
http://www.giga-hamburg.de/content/iaa/archiv/aib/AiB3-03.pdf, (10.04.2010).
[27] „Rücktritt des liberianischen Staatschefs Taylor", NZZ, 12. August 2003; Utas, s. 164.
[28] Liberya’nın 18.11.1992 tarihli Güvenlik Konseyine gönderdiği mektup için bkz. UN-Doc. S/24825.
[29] Benin’in 28.10.1992 tarihli Güvenlik Konseyine gönderdiği mektup için bkz UN-Doc S/24735.
[30] UN-Doc.S/RES/788 (1992) -5.pr.para:„determining that the deterioration of the situation in Liberia constitutes a threat to international peace and security, particularly in West Africa as a whole,”
[31] UN-Doc.S/RES/788 (1992), 8/d.para.
[32] UN-Doc.S/RES/788 (1992). -3.op.para
[33] UN-Doc.S/RES/788 (1992) - 4. op. para. ve 2. op. para.
[34] UN-Doc.S/RES/788 (1992) -5.op.para: “Calls upon all parties to the conflict and all others con- cerned to respect strictly the provisions of international humanitarian law;"
[35] UN-Doc.S/RES/788 (1992) -4.op.para: “..Condemns the continuing armed attacks against the peace-keeping forces of ECOVVAS in Liberia by one of the parties to the conflict;...";
[36] Bkz. örneğin misafir konuşmacı olarak ECOWAS’ın başkanı Benin açıklamaları, UN-Doc.S/PV. 3138, s. 8 u. 11), Liberya geçici hükümet temsilcisinin konuşması UN-Doc. S/PV. 3138, Senegal, UN-Doc. S/PV. 3138. s. 22), Fildişi Sahili UN-Doc.S/PV. 3138, s. 27, Gambiya UN-Doc. S/PV. 3138, s. 37, Sierra Leones UN-Doc. S/PV. 3138, s. 49 d., Zimbabve, UN-Doc.S/PV. 3138, s. 62, Çin UN-Doc.S/PV. 3138. S. 71 ve Hindistan, UN-Doc.S/PV. 3138, s. 87) .
[37] UN-Doc.S/RES/788 (1992), son pr. para.; "The Security Council, Determining that the deterioration of the situation in Liberia constitutes a threat to international peace and security, particularly in this region of West Africa, (...)”
[38] UN-Doc. S/RES/813 (1993) -15.op.para: “Demands that the parties concerned refrain fromany action that will impede or obstruct the delivery of humanitarian assistance and calls upon them to ensure the safety of all personnel involved in international humanitarian assistance;”
[39] Revolutionary United Front.
[40] Report of the Panel of Experts appointed pursuant to Security Council resolution 1306 (2000), para. 19, in relation to Sierra Leone, 20. 12. 2000, UN-Doc. S/2000/1195, para. 180 vd.
[41] UN-Doc. S/RES/1343 ( 2001) -9.pr.para: „ that the active support provided by the Government of Liberia for armed rebel groups in neighbouring countries, and in particular its support for the RUF in Sierra Leone, constitutes a threat to international peace and security in the region.”
[42] UN-Doc.S/RES/1343 (2001) -2.op.para:” Demands that the Government of Liberia immediately cease its support for the RUF in Sierra Leone and for other armed rebel groups in the region, and in particular take the following concrete steps:”
[43] UN-Doc.S/RES/1343 (2001) -1.op.para:” Decides to terminate the prohibitions imposed by paragraph 8 of resolution 788 (1992) and to dissolve the Committee established under resolution 985 (1995)” ; Par 5: “Decides that all States shall take the necessary measures to prevent the sale or supply to Liberia, by their nationals or from their territories or using their flag vessels or aircraft, of arms and related materiel of all types, including weapons and ammunition, military vehicles and equipment, paramilitary equipment and spare parts for the aforementioned, whether or not originating in their territories;”
[44] UN-Doc.S/RES/1343(2001) -6.op.para: “Decides further that all States shall take the necessary measures to prevent the direct or indirect import of all rough diamonds from Liberia, whether or not such diamonds originated in Liberia;”
[45] UN-Doc.S/RES/1343(2001) -7.op.para:” Decides also that all States shall take the necessary measures to prevent the entry into or transit through their territories of senior members of the Government of Liberia and its armed forces and their spouses and any other individuals providing financial and military support to armed rebel groups in countries neighbouring Liberia, in particular the RUF in Sierra Leone, as designated by the Committee established by paragraph 14 below, provided that nothing in this paragraph shall oblige a State to refuse entry into its territory to its own nationals, and provided that nothing in this paragraph shall impede the transit of representatives of the Government of Liberia to United Nations Headquarters to conduct United Nations business or the participation of the Government of Liberia in the official meetings of the Mano River Union, ECOWAS and the Organization of African Unity;”
(46) Press Release UN-Doc.SC/7058 (2001).
(47) UN-Doc.S/RES/1343 ( 2001) -14.op.para:”Dec/des to establish, in accordance with rule 28 of its provisional rules of procedure, a Committee of the Security Council, consisting of all the members of the Council, to undertake the following tasks and to report on its work to the Council with its observations and recommendations:”
[48] Report of the Panel of Experts Appointed Pursuant to Security Council Resolution 1395 (2002), para. 4, in Relation to Liberia, 11.04. 2002, UN-Doc.S/2002/470, para. 158 d.
[49] UN-Doc.S/RES/1343 (2001) -19.op.para Requests the Secretary-General to establish, within one month from the date of adoption of this resolution, in consultation with the Committee established by paragraph 14 above, a Panel of Experts for a period of six months consisting of no more than five members, drawing, as much as possible and as appropriate, on the expertise of the members of the Panel of Experts established pursuant to resolution 1306 (2000), with the following mandate:
[50] UN-Doc.S/RES/1343 (2001 )-9 pr.para.„Determining that the active support provided by the Government of Liberia to armed rebel groups in the region, including to rebels in Cöte d'lvoire and former Revolutionary United Front (RUF) combatants who continue to destabilize the region, constitutes a threat to international peace and security in the region,"
[51] UN-Doc.S/RES/1408 (2002) -5.op.para: "Decides that the measures imposed by paragraphs 5 to 7 of resolution 1343 (2001) shall remain in force for a further period of 12 months from 00:01 Eastern Daylight Time on 7 May 2002, and that, at the end of this period, the Council will decide whether the Government of Liberia has complied with the demands referred to in paragraph 1 above, and, accordingly, whether to extend these measures for a further period with the same conditions;”
[52] Liberians United for Reconciliation and Democracy.
[53] UN-Doc.S/RES/1478 (2003) -11.op.para:”Recalls that the measures imposed by paragraph 5 of resolution 1343 (2001) apply to all sales or supply of arms and related materiel to any recipient in Liberia, including all non-State actors, such as Liberians United for Reconciliation and Democracy (LURD);
[54] UN-Doc.S/RES/1478 (2003) -17/a.op.para:”Decides that (a) all States shall take the necessary measures to prevent, for a period of 10 months, the import into their territories of all round logs and timber products originating in Liberia;“
[55] UN-Doc.S/RES/1478 (2003) -28.op.para: ‘Decides that all States shall take the necessary measures to prevent entry into or transit through their territories of any individuals, including from the LURD or other armed rebel groups, determined by the Committee, taking account of information provided by the Panel of Experts and other relevant sources, to be in violation of paragraph 5 of resolution 1343 (2001), provided that nothing in this paragraph shall oblige a State to refuse entry into its territory by its own nationals;”
[56] Agreement on Ceasefıre and Cessation of Hostilities between the Government of the Republic of Liberia and Liberians United for Reconciliation and Democracy and the Movement for Democracy in Liberia, 17. 07. 2003,UN-Doc.S/2003/657.
[57] UN-Doc.S/RES/1497 (2003).
[58] UN-Doc.S/RES/1497 (2003) -para. 12.
[59] UN-Doc.S/RES/1521 (2003) -1.op.para: “Decides to terminate the prohibitions imposed by paragraphs 5, 6, and 7 of resolution 1343 (2001) and paragraphs 17 and 28 of resolution 1478 (2003) and to dissolve the committee established under resolution 1343 (2001);”
[60] UN-Doc.S/RES/1521 (2003) -8.pr. para.: “Determining that the situation in Liberia and the proliferation of arms and armed non-State actors, including mercenaries, in the subregion continue to constitute a threat to international peace and security in West Africa, in particular to the peace process in Liberia,”
[61] UN-Doc.S/RES/1521 (2003) -4/a.op.para: ‘Decides also that all States shall take the necessary measures to prevent the entry into or transit through their territories of all such individuals, as designated by the Committee, who constitute a threat to the peace process in Liberia, or who are engaged in activities aimed at undermining peace and stability in Liberia and the subregion, including those senior members of former President Charles Taylor’s Government and their spouses and members of Liberia’s former armed forces who retain links to former President Charles Taylor, those individuals determined by the Committee to be in violation of paragraph 2 above, and any other individuals, or individuals associated with entities, providing financial or military support to armed rebel groups in Liberia or in countries in the region, provided that nothing in this paragraph shall oblige a State to refuse entry into its territory to its own nationals;”
[62] UN-Doc.S/RES/1521 (22. 12. 2003) -6.op.para: “Decides that all States shall take the necessary measures to prevent the direct or indirect import of all rough diamonds from Liberia to their territory, whether or not such diamonds originated in Liberia;”.
[63] UN-Doc.S/RES/1532 (2004) -1.op.para: “ Decides that, to prevent former Liberian President Charles Taylor, his immediate family members, in particular Jewell Howard Taylor and Charles Taylor, Jr., senior officials of the former Taylor regime, or other close allies or associates as designated by the Committee established by paragraph 21 of resolution 1521 (2003) (hereinafter, “the Committee”) from using misappropriated funds and property to interfere in the restoration of peace and stability in Liberia and the sub-region, all States in which there are, at the date of adoption of this resolution or at any time thereafter, funds, other financial assets and economic resources owned or controlled directly or indirectly by Charles Taylor, Jewell Howard Taylor, and Charles Taylor, Jr. and/or those other individuals designated by the Committee, including funds, other financial assets and economic resources held by entities owned or controlled, directly or indirectly, by any of them or by any persons acting on their behalf or at their direction, as designated by the Committee, shall freeze without delay all such funds, other financial assets and economic resources, and shall ensure that neither these nor any other funds, other financial assets or economic resources are made available, by their nationals or by any persons within their territory, directly or indirectly, to or for the benefit of such persons;”
[64] UN-Doc.S/RES/1532 (2004) -2.op.para: ‘Decides that the provisions of paragraph 1 above do not apply to funds, other financial assets and economic resources that:(a) have been determined by relevant State(s) to be necessary for basic expenses, including payment for foodstuffs, rent or mortgage, medicines and medical treatment, taxes, insurance premiums, and public utility charges, or exclusively for payment of reasonable professional fees and reimbursement of incurred expenses associated with the provision of legal services, or fees or service charges for routine holding or maintenance of frozen funds, other financial assets and economic resources, after notification by the relevant State(s) to the Committee of the intention to authorize, where appropriate, access to such funds, other financial assets and economic resources and in the absence of a negative decision by the Committee within two working days of such notification;”
[65] UN-Doc.S/RES/1532 (2004) -4/a.op.para: identify individuals and entities of the types described in paragraph 1 above, and promptly circulate to all States a list of said individuals and entities, including by posting such a list on the Committee’s web site;
[66] „sunset clausel"
[67] UN-Doc.S/RES/1579 (2004) -1.op.para:” Decides, on the basis of its assessments above of progress made by the National Transitional Government of Liberia towards meeting the conditions for lifting the measures imposed by resolution 1521 (2003):”
[68] UN-Doc.S/RES/1579 (2004) -7.op.para: “Reminds all States of their obligation to implement all the measures under resolutions 1521 (2003) and 1532 (2004) and particularly urges the National Transitional Government of Liberia to implement without delay its obligations under paragraph 1 of resolution 1532 (2004) to freeze the assets of all persons designated by the Committee established by paragraph 21 of resolution 1521 (2003) (“the Committee”);”
[69] http://www.un.org/Docs/sc/committees/Liberia3/l 521_list.htm>, (12.08.2010).
[70] 1 521-Yaptırım komitesi hakkında bilgi için bkz. http://www.un.Org/Docs/sc/committees/Liberia3/l 532_afl.hmı>, (12.08.2010).
[71] 15. 06.2004 tarihli “Guidelines for the Application of Paragraphs 1 and 4 of Resolution 1532 (2004)” bkz. <http://www.un.org/Docs/ sc/committees/Liberia3/1532_guide.pdf>, (12.08.2010).
[72] 4/d. Paragraf Guidelines Guidelines for the Application.
[73] Procedures for Updating and Maintaining the List of Persons Subject to Travel Restrictions Pursuant to Resolution 1521 (2003), (16. 03. 2004) <http://www.un.org/ Docs/sc/committees/Liberia3/l 52 ltbl_proc.pdf>, (12.08.2010).
[74] UNOMILUN-Doc.S/RES/ 866 ( 22.09.1993) sayılı kararla kuruldu.
[75] UN-Doc.S/RES/ 972 (1995) - 7. op. para.;UN-Doc.S/RES/ 985 (1995) - 6. op. para.;UN-Doc.S/RES/ 1001 (1995) -13. op. para.;UN-Doc.S/RES/ 1014 (1995) - 13. op. para.;UN-Doc.S/RES/ 1020 (1995) - 14. op. para.;UN-Doc.S/RES/ 1041 (1996) .;UN-Doc.S/RES/ 1059 (1996) - 7. op. para.;UN- Doc.S/RES/ 1071 (1996) -10. op. para.;UN-Doc.S/RES/ 1083 (1996) 6.-9. op. para; Konsey Başka- nının 09.04.1996 tarihli açıklaması (S/PRST/1996/16).
[76] Liberya (UN-Doc. S/PV.3138, s. 13); Senegal (UN-Doc. S/PV.3138, s. 22); Sierra Leone (UN-Doc. S/PV.3138, s. 49).
[77] Sierra Leone (UN-Doc. S/PV.3138, s. 49).
[78] UN-Doc.S/RES/1497 (01.08. 2003).
[79] UN-Doc.S/RES/1509 (19.09.2003);UN-Doc.S/RES/1408 (06.05.2002)
[80] UN-Doc.S/RES/ 972 (1995) - 7. op. para.;UN-Doc.S/RES/ 985 (1995) - 6. op. para.;UN-Doc.S/RES/ 1001 (1995) -13. op. para.;UN-Doc.S/RES/ 1014 (1995) - 13. op. para.;UN-Doc.S/RES/ 1020 (1995) - 14. op. para.;UN-Doc.S/RES/ 1041 (1996) - op.para.;UN-Doc.S/RES/ 1059 (1996) - 7. op. para.;UN-Doc.S/RES/ 1071 (1996) -10. op. para.;UN-Doc.S/RES/ 1083 (1996) 6.-9. op. para; Erklârung des Ratsprâsidenten vom 09.04.1996 (S/PRST/1996/16).
[81] UN-Doc.S/RES/1408 (06. mayıs 2002)